Përmes dy dokumenteve jozyrtare dërguar qeverisë shqiptare, Komisioni Evropian skanon një gjendje shqetësuese mbi sundimin e ligjit, funksionimin e institucioneve, luftën antikorrupsion dhe situatën e medias në Shqipëri në kohën kur janë hapur grup-kapitujt themelorë në negociatat për anëtarësim.
Edhe pse janë ende dokumente pune jozyrtare, raportet shprehin shqetësim për një sulm të mundshëm të mazhorancës mbi institucionet e reja të drejtësisë, për moszbatimin e vendimeve të Gjykatës Kushtetuese apo për shkeljen e parimeve të BE-së në negociimin e drejtpërdrejtë të tenderave publikë.
Shqetësimet e Brukselit lexohen nga përfaqësues të opozitës dhe ekspertë të integrimit si një tërheqje vëmendjeje ndaj qeverisë së kryeministrit Edi Rama dhe Kuvendit për një angazhim real ndaj procesit të integrimit.
Kryetarja e Komisionit për Çështjet Evropianë në parlament, Jorida Tabaku, i tha BIRN-it se të dy dokumentet që i janë dërguar qeverisë shqiptare për ‘Themeloret” tregojnë se sa pas është Shqipëria për të arritur kriteret dhe objektivat për grupkapitullin e parë.
Ky draft-raport ngre shqetësime për 3 elementë kryesorë, ku Tabaku veçon atë që lidhet me rolin e Kuvendit dhe detyrat e tij.
“Kuvendi është institucioni që ka më shumë detyra për të kryer, por nga ana tjetër është institucioni që i ka shkelur të gjitha standardet që duhet të ketë një parlament normal, që nga procesi legjislativ, konsultimi i nismave të deputetëve që janë kthyer në një problem për procesin, duke anashkaluar procedurën ligjore normale, tek zgjedhja e krerëve të isntitucioneve të pavarua, zbatimi i vendimeve të Gjykatës Kushtetuese dhe duke kulmuar me komisionin e posaçëm ‘Xhafaj’, thotë Tabaku.
Sipas Tabakut, ky komision suprimon punën e komisionit për çështjet evropiane, mbivendoset mbi punën e komisioneve të tjera parlamentare dhe merr përgjegjësi që nuk i takojnë.
Draft raporti i KE-së vlerësohet si një dokument realist që evidencon qartë problematikat serioze të lidhura me kapitujt themelorë edhe nga Zef Preçi, drejtor ekzekutiv i Institutit për Studime Ekonomike.
“Në vlerësimin tim, e përbashkëta e kësaj analize pune është vënia e theksit në nevojën për konsolidimin e arritjeve të shënuara duke u parë këtë të lidhur ngushtë si me vazhdimin e luftës kundër korrupsionit dhe krimit te organizuar, pasi fjala ‘korrupsion’ përsëritet 31 herë e ndjekur nga fjala ‘Parlament’ me 20 herë,” tha Preçi, duke përmendur gjithashtu probleme të tjera të lidhura me shtetin e së drejtës, menaxhimin e emigracionit apo lirinë e medias.
Pavarësisht se dokumenti vlerëson arritjet e Prokurorisë së Posaçme, SPAK , sipas Preçit, “për BE-në ka rëndësi parandalimi i korrupsionit, që nga ana e tij lidhet ngushtësisht me vullnetin politik të qeverisë dhe veprimtarinë e agjencive të tjera shtetërore, shumica në vartësi të saj”.
Preçi mendon se qeveria përdor një fasadë ndaj procesit të integrimit me strategjitë dhe nismat ligjore të miratura, pa pasur ndërkohë mjetet financiare, kapacitetet njerëzore dhe ndonjëherë as vullnetin politik për t’i zbatuar ato.
“Nga një këndvështrim i ngjashëm, dokumenti ndalet në strategjinë anti-korrupsion të qeverisë, duke vënë theksin në nevojën për një zbatim efektiv me fokus në rezultate, në mekanizmat e fortë të monitorimit dhe në koordinimi institucional për suksesin e kësaj reforme,” shton ai.
Preçi beson se raporti zyrtar i Komisionit Evropian që pritet të vijë dhe zyrtarisht në fillim të korrikut do të shërbejë për programin politiko-qeverisës të maxhorancës pas marrjes së mandatit të ri. Natyrisht, shton ai, “nëse do të ketë vullnet politik të mjaftueshëm për të ndërmarrë hapa qeverisës në dobi të një Shqipërie të jetueshme”.
Për deputeten Jorida Tabaku është me rëndësi që qeveria të tregohet serioze në angazhimet që lidhen me anti-korrupsionin, duke u ndalur tek analiza që dokumentet e hartuara në Bruksel i bëjnë ligjeve që lidhen me prokurimet publike.
“Aty ku ka korrupsion më të lartë dhe ndonjëherë korrupsioni bëhet dhe me ligje në procedurat që ndiqen e që lejojnë shkeljen e Marrëveshjes së Stabilizim-Asocimit, si në rastin e Aeropotit të Vlorës, Porti i Durrësit,” thotë ajo.
Tabaku quan gjithashtu me rëndësi në ecurinë e procesit të negociatave plotësimin e kritereve në në grupin e kapitujve që lidhen me gjyqësorin dhe problemet që ka reforma në drejtësi.
“Ka ardhur koha të bëjmë një analizë pas 8 vitesh, a i arriti qëllimet fillestare, a ka më pak influencë politike në sistem, a u shkurtua numri i dosjeve”- thotë ajo, duke sugjeruar se raporti ngre alarmin për këto kapituj që lidhen me drejtësinë.
Në këtë kontekst, Tabaku thekson se media dhe zgjedhjet janë çështje të cilat sipas raporteve që vijnë nga institucionet e BE-së tregojnë se kanë mungesë të qënësishme rezultatesh dhe janë fusha ku vendi ka bërë hapa pas.
Për Tabakun, plotësimi i objektivave që lidhen me kapitujt themelorë është vendimtar për ecurinë në procesin e negociatave.
Në fund të vitit që shkoi qeveria shqiptare u mbajt tryeza e dytë ndërqeveritare me BE-në ku u hapën 5 kapitujt themelorë për të cilët kërkohet çelja e negociatave.
Angazhimet e qeverisë shqiptare lidhen me; 1) Funksioni i Institucioneve Demokratike; 2) Reforma në Administratën Publike, 3) Kapitulli 23, Gjyqësori dhe të Drejtat Themelore; 4) Kapitulli 24, Drejtësia, Liria dhe Siguria dhe 5) Kapitulli 5, Prokurimet Publike./ BIRN
